تعیین شاخص های مناسب برای ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ های پنبه

به منظور شناسایی ژنوتیپ­های متحمل به تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1392 اجرا شد. دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار و 14 ژنوتیپ پنبه به اجرا در آمد. ژنوتیپ­های پنبه شامل ارقام: ارمغان، اولتان، بختگان، ساحل، ساری اکرا، شیرپان 603، خرداد، دلتاپاین 25، مهر، ورامین و لاین­های: n-200، sb35، sp731، 84-39-t3 بودند. آبیاری در شرایط مطلوب و تنش به ترتیب پس از  100 و 200 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a اعمال شد. نتایج حاصل از بررسی و محاسبه شاخص­های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص­های تحمل به خشکی (sti)، میانگین حسابی بهره­وری (mp) و میانگین هندسی بهره­وری مناسب (gmp)، شاخص اصلاح شده sti برای شرایط بدون تنش (k1sti) و شاخص اصلاح شده sti برای شرایط تنش (k2sti) به­عنوان بهترین شاخص­ها در انتخاب ژنوتیپ­های پرمحصول و مقاوم به تنش شناساسایی شدند. مناسب­ترین ژنوتیپ­ها بر اساس شاخص­های فوق به ترتیب ژنوتیپ­های دلتاپاین 25، بختگان و sp731 بود. گروه بندی ژنوتیپ­ها با روش تجزیه خوشه­ای نشان داد که ژنوتیپ­های دلتاپاین 25، بختگان و sp731 پرمحصول­ و متحمل­ به تنش آبی بوده و ژنوتیپ­های sb35، n-200 و سای اکرا به عنوان حساس­ترین ارقام نسبت به تنش خشکی بودند. بای پلات چند متغیره ژنوتیپ­ها نتایج تجزیه خوشه­ای را تأیید کرد.